Trong những năm gần đây, phương pháp ăn dặm BLW (Baby-Led Weaning) đã trở thành chủ đề nóng được rất nhiều bậc cha mẹ Việt Nam quan tâm. Xuất phát từ các nước phương Tây, ăn dặm BLW nhanh chóng du nhập và tạo nên một “làn sóng” mới trong cách cho trẻ nhỏ ăn dặm. Nhưng ăn dặm BLW thực sự là một trào lưu nhất thời hay nó mang bản chất của một xu hướng khoa học được nghiên cứu kỹ lưỡng?
Hãy cùng khampha24h tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây.
Ăn dặm BLW là gì?
BLW là viết tắt của “Baby-Led Weaning”, có nghĩa là “bé tự chỉ huy việc ăn dặm”. Thay vì cho trẻ ăn bột hoặc thức ăn xay nhuyễn giống như phương pháp truyền thống, trẻ sẽ tự cầm nắm các loại thức ăn đã chế biến an toàn (nấu chín, cắt miếng vừa tay) để tự ăn, tự khám phá hương vị, kết cấu thức ăn theo nhịp độ của mình.
Khái niệm này được popular hóa bởi Gill Rapley, một cựu y tá, chuyên gia dinh dưỡng trẻ em người Anh, qua cuốn sách Baby-Led Weaning: Helping Your Baby to Love Good Food xuất bản lần đầu năm 2008.
Những lợi ích được cho là của phương pháp ăn dặm BLW
Những người ủng hộ phương pháp BLW thường nhấn mạnh các lợi ích nổi bật như:
1. Khả năng tự lập và kiểm soát cảm giác no – đói
BLW khuyến khích trẻ được quyết định ăn bao nhiêu, ăn món gì trong những món được bày ra. Điều này giúp trẻ phát triển kỹ năng lắng nghe cơ thể mình, hạn chế tình trạng biếng ăn hoặc thừa cân sau này.
2. Phát triển kỹ năng vận động tinh
Việc tự cầm, bốc thức ăn giúp trẻ tăng cường khả năng phối hợp tay – mắt và kỹ năng vận động tinh, tạo nền tảng cho các kỹ năng sau này như viết, cầm nắm đồ vật.
3. Khám phá thực phẩm đa dạng
Trẻ được tiếp xúc trực tiếp với rất nhiều loại thức ăn khác nhau về mùi, vị, màu sắc, kết cấu, từ đó hình thành sự yêu thích với thực phẩm lành mạnh ngay từ nhỏ.
4. Tạo thói quen ăn uống tích cực
Ăn dặm BLW thường gắn liền với việc mọi thành viên trong gia đình cùng ăn chung, giúp trẻ học hỏi thói quen ăn uống và hành vi xã hội từ người lớn.
Những lo ngại và tranh cãi xoay quanh BLW
Dù có nhiều ưu điểm, ăn dặm BLW cũng vấp phải không ít nghi ngại từ giới chuyên gia dinh dưỡng và các bậc cha mẹ, nhất là ở Việt Nam – nơi văn hóa nuôi dưỡng trẻ vốn quen thuộc với phương pháp ăn bón thìa.
1. Nguy cơ hóc nghẹn
Một trong những nỗi sợ lớn nhất khi cho trẻ ăn dặm BLW là nguy cơ hóc nghẹn do trẻ chưa thành thạo kỹ năng nhai nuốt. Dù BLW nhấn mạnh việc cắt thức ăn đúng kích thước và độ mềm phù hợp với trẻ tuy nhiên rủi ro này vẫn tồn tại nếu cha mẹ thiếu kiến thức hoặc chủ quan.
2. Thiếu hụt dinh dưỡng
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ ăn dặm hoàn toàn theo BLW có nguy cơ thiếu hụt sắt và kẽm nhiều hơn so với trẻ ăn dặm truyền thống, do trẻ chưa thể ăn đủ lượng thức ăn cần thiết trong giai đoạn đầu.
3. Không phù hợp với mọi bé
Không phải bé nào cũng sẵn sàng cho BLW vào đúng 6 tháng tuổi. Một số bé có nhu cầu đặc biệt, vấn đề về vận động hoặc tiền sử sinh non có thể cần được hỗ trợ nhiều hơn khi bắt đầu ăn dặm.
Ăn dặm BLW: Trào lưu hay xu hướng khoa học?
Theo một cách tổng thể, ăn dặm BLW không chỉ đơn thuần là trào lưu. Phương pháp này đã được nghiên cứu và thảo luận trong nhiều công trình khoa học. Ví dụ, nghiên cứu được đăng trên Journal of Human Nutrition and Dietetics (2015) cho thấy trẻ theo BLW có xu hướng tự điều chỉnh lượng thức ăn tốt hơn và có chỉ số BMI thấp hơn so với trẻ ăn dặm truyền thống.
Tuy nhiên, cho đến nay, vẫn còn thiếu các nghiên cứu quy mô lớn, dài hạn để có thể xác nhận hoàn toàn tất cả các lợi ích và rủi ro của BLW. Các tổ chức y tế lớn như WHO và AAP (Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ) cũng chưa đưa ra khuyến cáo chính thức ủng hộ hoàn toàn hay bác bỏ phương pháp này.
Điều đó có nghĩa là, ăn dặm BLW có cơ sở khoa học nhưng cũng cần được áp dụng linh hoạt, cá nhân hóa cho từng trẻ và hoàn cảnh gia đình.
Kết hợp BLW và ăn dặm truyền thống: Giải pháp dung hòa
- Nhiều chuyên gia gợi ý rằng các bậc phụ huynh có thể linh hoạt kết hợp hai phương pháp thay vì cứng nhắc chỉ chọn một bên. Ví dụ:
- Ở những bữa đầu tiên, có thể xen kẽ giữa thức ăn nghiền và thức ăn nguyên miếng mềm để bé làm quen từ từ.
- Theo dõi sát sao dấu hiệu sẵn sàng của bé: ngồi vững, phản xạ nhai nuốt tốt, hứng thú với thức ăn.
- Ưu tiên an toàn: luôn có người lớn giám sát bé khi ăn, chuẩn bị thức ăn đúng tiêu chuẩn (không tròn trịa như nho nguyên quả, không có hạt nhỏ…).
- Bổ sung thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, cá, lòng đỏ trứng để phòng ngừa thiếu máu.
Lời khuyên dành cho cha mẹ khi lựa chọn phương pháp ăn dặm
- Tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi bắt đầu: sách, hội thảo, tham khảo ý kiến từ các chuyên gia dinh dưỡng.
- Kiên nhẫn và không gây áp lực lên bé: Ăn dặm là hành trình khám phá, không phải “cuộc chiến ăn uống”.
- Chấp nhận sự khác biệt: mỗi bé có tốc độ phát triển riêng, không nên so sánh bé nhà mình với bé khác.
- Lắng nghe bé: Bé từ chối ăn hoặc ăn rất ít trong những ngày đầu là hoàn toàn bình thường.
Kết luận
Ăn dặm BLW không đơn giản chỉ là một “trào lưu” hiện đại như nhiều người vẫn nghĩ. Đây là phương pháp có nền tảng lý thuyết khoa học, phù hợp với xu hướng nuôi dạy trẻ đề cao tính tự lập và sự tôn trọng nhịp độ phát triển tự nhiên. Tuy nhiên, cũng giống như bất kỳ phương pháp nào khác, BLW cần được cha mẹ áp dụng một cách hiểu biết, linh hoạt và phù hợp với từng hoàn cảnh riêng của mỗi gia đình.
Điều quan trọng nhất không phải là chọn đúng “phương pháp hot”, mà là chọn đúng cách phù hợp với bé yêu của bạn.
